Theo Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), nhân viên vận hành lò phản ứng nghiên cứu Nigeria -1, được gọi là NIRR-1, đã đưa ra cam kết mạnh mẽ về mức độ an toàn sau khi chuyển đổi vùng hoạt từ sử dụng nhiên liệu Uranium làm giàu cao (HEU) về sử dụng nhiên liệu Uranium có độ làm giàu thấp (LEU). IAEA cũng đã đưa ra một số khuyến nghị cho Ủy ban năng lượng nguyên tử Nigeria (NAEC) để tăng cường hơn nữa mức độ an toàn của lò NIRR-1.
Vào tháng 11 năm 2018, hơn 1 kg Uranium nhiên liệu của NIRR-1được làm giàu cao bắt nguồn từ Trung Quốc đã được đưa trở lại Trung Quốc trong một hoạt động liên quan giữa hai quốc gia với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế IAEA và Ban quản lý An ninh hạt nhân quốc gia Hoa Kỳ thuộc Bộ Năng lượng Hoa Kỳ. Quá trình chuyển đổi nhiên liệu Uranium có độ làm giàu thấp cho lò NIRR-1 được bắt đầu từ tháng 8 năm 2017, và NIRR-1 đạt trạng thái tới hạn tối đa công suất khi sử dụng LEU vào cuối tháng 12 năm 2018.
Một nhiệm vụ đánh giá an toàn tổng hợp cho các lò phản ứng nghiên cứu của IAEA (INSARR) đã được tiến hành theo yêu cầu của IAEA. Đây là quá trình xem xét đồng cấp để đánh giá và xác định mức độ an toàn của các lò phản ứng nghiên cứu dựa vào các tiêu chuẩn an toàn của IAEA.
Sảnh quan sát lò phản ứng NIRR-1 (Nguồn: Ahmadu Bello University)
Một nhiệm vụ kéo dài trong 5 ngày để đánh giá an toàn cho lò NIRR-1 được tổng kết vào ngày 9/8 vừa qua. Một nhóm 4 thành viên bao gồm các chuyên gia đến từ Ấn Độ và Jamaica, cùng với IAEA, đã đánh giá toàn bộ các khía cạnh về quản lý và tổ chức, cũng như các vấn đề kỹ thuật bao gồm phân tích an toàn, các kế hoạch vận hành và bảo dưỡng, bảo vệ bức xạ và sự chuẩn bị trong tình huống khẩn cấp.
Trưởng nhóm đánh giá, đồng thời là nhân viên cao cấp của IAEA, David Sears cho biết “Nhân viên vận hành lò phản ứng đã dựa vào kinh nghiệm có được một cách hiệu quả từ các hệ thống tương tự để chuyển đổi thành công nhiên liệu vùng hoạt từ HEU xuống LEU. Các nhân viên vận hành đang thể hiện cam kết cao về đảm bảo độ an toàn.”
Simon Mallam, chủ tịch NAEC cho biết: “Chúng tôi cam kết thực hiện các khuyến nghị này. Quá trình vận hành an toàn liên tục của lò phản ứng này sẽ hỗ trợ các nỗ lực của chúng tôi để bắt đầu một dự án mới cho một lò phản ứng nghiên cứu công suất cao cỡ 10MW và sẽ đóng góp vào việc giảng dạy và đào tạo theo chương trình điện hạt nhân của Nigeria.
NIRR-1 là một lò phản ứng nguồn neutron thu nhỏ (MNSR) được thiết kể, chế tạo và lắp đặt tại Viện Năng lượng nguyên tử Trung Quốc, và có công suất nhiệt tối đa là 30kW. Ban đầu nhiên liệu được làm giàu tới 90.2%, lò phản ứng được thiết kế cho các hoạt động chủ yếu là phân tích kích hoạt neutron, sản xuất đồng vị phóng xạ có thời gian bán rã ngắn, giảng dạy và đào tạo nguồn nhân lực cho các trường đại học, các bệnh viện và các viện nghiên cứu. Lò phản ứng NIRR-1 được vận hành vào năm 2004 tại Trung tâm Đào tạo và Nghiên cứu năng lượng thuộc Đại học Ahmadu Bello.
Trong những năm 1990, Tập đoàn hạt nhân quốc gia Trung Quốc đã hỗ trợ các nước Ghana, Nigeria và các nước khác xây dựng các lò phản ứng siêu nhỏ như NIRR-1 để thúc đẩy nghiên cứu và đào tạo nhân lực khoa học hạt nhân. Trong năm 2006, các nỗ lực bắt đầu để chuyển đổi các lò MNSRs được thiết kế bởi Trung Quốc, từ nhiên liệu HEU sang LEU, được làm giàu thấp hơn 20%. Lò phản ứng GHARR-1 của Ghana là phản ứng đầu tiên trong chuỗi 5 lò phản ứng MNSR xây dựng bên ngoài Trung Quốc thích hợp cho việc chuyển đổi và chuyển nhiên liệu trở lại Trung Quốc. Quá trình chuyển đổi lò GARR-1 về nhiên liệu LEU được hoàn thành trong tháng 7 năm 2017 và nhiên liệu HEU của lò này đã được đưa trở lại Trung Quốc một tháng sau đó.
Nigeria đã tìm kiếm sự hỗ trợ từ IAEA để xây dựng các kế hoạch xây dựng các nhà máy điện hạt nhân với tổng công suất điện lên tới 4000MWe trước năm 2025. Sự hỗ trợ của IAEA bao gồm hai phái đoàn tới Nigeria trong năm 2015, đã xác nhận sự chuẩn bị cho tình huống khẩn cấp và các biện pháp ứng phó của nước này phù hợp với các tiêu chuẩn an toàn của IAEA. Một phái đoàn đánh giá đồng cấp về các vấn đề pháp quy trong 10 ngày của IAEA trong năm 2017 đã mô tả Cơ quan pháp quy hạt nhân Nigeria, như là một cơ quan quản lý cam kết làm việc để cải thiện liên tục về an toàn bức xạ và hạt nhân.
Đoàn Mạnh Long
Nguồn: http://www.world-nuclear-news.org/Articles/Nigerian-research-reactor-operator-committed-to-sa