Ngày 10/5/2022, Trung tâm Đào tạo hạt nhân đã long trọng tổ chức Lễ bảo vệ luận án tiến sĩ cấp Viện cho nghiên cứu sinh Lý Duy Nhất, chuyên ngành Vật lý nguyên tử và hạt nhân (mã số 9.44.01.06), đề tài luận án “Ảnh hưởng của từ trường lên cấu trúc năng lượng nguyên tử hydro trong plasma và exciton trong đơn lớp TMD” với sự hướng dẫn khoa học của GS.TSKH. Lê Văn Hoàng.
Đến tham dự buổi Lễ có TS. Trịnh Anh Đức – Giám đốc Trung tâm Đào tạo hạt nhân, TS. Hồ Mạnh Dũng – Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Hạt nhân Thành phố Hồ Chí Minh cùng bạn bè và người thân của nghiên cứu sinh Lý Duy Nhất. Dưới sự chủ trì của GS.TS. Nguyễn Quốc Khánh, Hội đồng đã thông qua lý lịch khoa học, thành tích nghiên cứu, quá trình học tập và kết quả nghiên cứu khoa học của NCS Lý Duy Nhất trong những năm thực hiện đề tài, các thành viên Hội đồng đánh giá cao những kết quả nghiên cứu học tập và những nỗ lực của NCS trong thời gian qua.
NCS Lý Duy Nhất trình bày tóm tắt luận án
Nghiên cứu cấu trúc của nguyên tử hydro trong điện từ trường là một trong những bài toán cổ điển và căn bản của vật lý lượng tử nói chung và vật lý nguyên tử nói riêng, đóng vai trò như một bài toán chuẩn để kiểm chứng các mô hình lý thuyết lượng tử mới được đề xuất trước khi mở rộng cho các bài toán phức tạp hơn. Trong trường hợp nguyên tử hydro được đặt trong môi trường plasma dưới ảnh hưởng của điện từ trường, bài toán trở nên phức tạp hơn rất nhiều. Đây là một trong những chủ đề đang được quan tâm nghiên cứu gần đây trong cộng đồng các nhà vật lý lý thuyết nguyên tử với nhiều công bố trên các tạp chí quốc tế uy tín trong chuyên ngành. Nghiên cứu sự ảnh hương của từ trường lên cấu trúc năng lượng nguyên tử hai chiều và ba chiều trong từ trường bằng phương pháp toán tử FK kết hợp với thế tương tác dạng thế chắn tổng quát MGECSC (thế chắn Colomb tổng quát dạng mũ và cosine) nhằm mô tả phổ năng lượng và hàm sóng của nguyên tử Hydro trong môi trường plasma đặt trong từ trường đều với độ chính xác cao (tới 30 chữ số thập phân) là bài toán có tính thời sự, ý nghĩa khoa học và thực tiễn trong lĩnh vực khoa học vật liệu và vật lý thiên văn. Một số giá trị khoa học của luận án tiến sĩ như sau:
– Chỉ ra tầm quan trọng của việc tách khối tâm một cách chính xác đối với bài toán chuyển động của hệ 2 hạt trong từ trường. Cụ thể, việc bỏ qua vector từ trường  trong Hamiltonian của hệ 2 hạt là không chính xác, có thể dẫn tới sự sai lệch lớn giữa kết quả lý thuyết với số liệu thực nghiệm;
– Đề xuất một cơ chế mới để nghiên cứu ảnh hưởng của nhiệt độ lên phổ năng lượng của exciton trong từ trường dựa trên động lượng khối tâm của exciton;
– Tính toán phổ năng lượng của nguyên tử Hydro trong plasma đặt trong từ trường đều với độ chính xác lên tới 30 chữ số thập phân bằng cách áp dụng phương pháp toán tử FK với thế chắn tổng quát dạng MGECSC;
– Tính toán phổ năng lượng của exciton trong TMD đơn lớp đặt trong từ trường sử dụng phương pháp toán tử FK với thế chắn Keldysh và từ đó pháp trích xuất được thông tin cấu trúc của các tấm đơn lớp TMD như khối lượng exciton rút gọn, độ dài tấm chắn, và hằng số điện môi dựa trên phổ năng lượng exciton thực nghiệm.
Ngoài ra các kết quả chính của luận án đã được công bố trên 2 bài báo quốc tế uy tín thuộc danh mục ISI (Physical Review B năm 2020 và Physics of Plasma năm 2021) và 1 bài báo tạp chí Khoa học Trường ĐHSP TPHCM năm 2020. Nội dung bài báo trên tạp chí Physical Review B (NCS là tác giả thứ 2) về việc tách chuyển động khối tâm của exciton trong từ trường. Nội dung bài báo trên Physics of Plasma (NCS là tác giả chính) có nội dung về tính toán cấu trúc nguyên tử hydro trong plasma đặt trong từ trường. Tạp chí Physical Review B (thuộc NXB APS) là tạp chí Q1, IF2020 = 4.036, H-index = 465, có uy tín rất cao trong lĩnh vực vật lý và vật liệu. Tạp chí Physics of Plasma (thuộc NXB AIP, Q2, IF2020 = 2.023, H-index = 160) là tạp chí có uy tín lâu đời trong lĩnh vực vật lý chất rắn và vật lý plasma. Ngoài ra NCS cũng là đồng tác giả của 4 công bố khác liên quan tới luận án, trong đó có 2 công bố ISI (trên Computer Physics Communications và Physica E năm 2019) và 2 công bố trên tạp chí Khoa học Trường ĐHSP TPHCM. Trong 4 công bố này, bài báo trên Computer Physics Communications (Q1, IF2020 = 4.39, H-index = 195) là công trình nghiên cứu có uy tín cao, có giá trị và tầm ảnh hưởng lớn.
GS.TSKH. Lê Văn Hoàng (người hướng dẫn khoa học) đã có nhận xét rất sâu sắc, mô tả những khó khăn và nỗ lực mà nghiên cứu sinh đã vượt qua để hoàn thành xuất sắc luận án. Sau khi nghe NCS trình bày tóm tắt luận án và trả lời các câu hỏi phản biện của các thành viên Hội đồng và các khách mời tham dự, Hội đồng đánh giá luận án đã họp kín và bỏ phiếu. Với kết quả bỏ phiếu 100% phiếu tán thành trong đó có 4/7 phiếu xuất sắc và đồng ý cho nghiên cứu sinh nhận học vị tiến sĩ, GS.TS. Nguyễn Quốc Khánh thay mặt Hội đồng chúc mừng NCS Lý Duy Nhất đã bảo vệ thành công luận án và chúc mừng tập thể người hướng dẫn khoa học cùng Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã có thêm một học trò/giảng viên có trình độ tiến sĩ.
Trịnh Anh Đức chúc mừng NCS Lý Duy Nhất
Trịnh Anh Đức – Giám đốc Trung tâm đã gửi lời chúc mừng NCS Lý Duy Nhất đã bảo vệ thành công luận án tiến sĩ cấp Viện và chúc mừng GS.TSKH. Lê Văn Hoàng đã hoàn thành nhiệm vụ đào tạo thế hệ trẻ đóng góp vào nguồn nhân lực của ngành. Tiến sĩ là học vị cao nhất trong hệ thống giáo dục đại học có thể đạt được. Để sở hữu tấm bằng tiến sĩ đa phần nghiên cứu sinh phải bỏ ra 3-5 năm liên tục cho học tập và nghiên cứu, một số khác có thể ít hơn hoặc lâu hơn. Trong giai đoạn “khổ hạnh” (gian khổ mà hạnh phúc) này, đồng hành cùng với mỗi nghiên cứu sinh là những người thầy – người hướng dẫn khoa học. Họ đóng vai trò rất quan trọng, là yếu tố quyết định đến sự thành công và chất lượng chuyên môn luận án của nghiên cứu sinh. Ngoài ra, ông gửi lời cảm ơn đến Lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã luôn hỗ trợ tích cực cho nghiên cứu sinh.
NCS Lý Duy Nhất cùng các thành viên Hội đồng
Trong niềm vui và xúc động, NCS Lý Duy Nhất trân trọng cảm ơn các thành viên của Hội đồng đánh giá luận án đã góp ý sâu sắc để NCS hoàn thiện luận án của mình. Nghiên cứu sinh gửi lời cảm ơn và tri ân sự dìu dắt và dạy bảo của GS.TSKH. Lê Văn Hoàng, thầy là người không chỉ truyền thụ kiến thức mà còn truyền cảm hứng cho nghiên cứu sinh. Ngoài ra, nghiên cứu sinh cũng gửi lời cảm ơn tới Lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, Lãnh đạo Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, Trung tâm Đào tạo hạt nhân, đồng nghiệp, bạn bè và đặc biệt là gia đình – nơi luôn là hậu phương, là nguồn động viên, là những người đã luôn sát cánh, luôn ủng hộ NCS trong học tập cũng như trong cuộc sống để NCS có thể bảo vệ thành công luận án và đạt được học vị tiến sĩ như ngày hôm nay.
Nguyễn Thúy Hằng – Phòng ĐT, NC&TK